سرنوشت قیمت بنزین به کجا می‌رسد؟

به گزارش قیمت ۳۶۰، از ابتدای مهرماه امسال، گمانه زنی‌ها درباره موضوع افزایش قیمت بنزین مطرح است ولی هنوز دولت تصمیم نهایی خود را در این باره به صورت صریح اعلام نکرده است.

از طرفی ۲۴ آبان سال ۱۳۹۸ بود که شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، بدون اطلاع‌رسانی قبلی اعلام کرد که سهمیه‌بندی بنزین دوباره آغاز شده و طبق آن قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و نرخ هر لیتر بنزین آزاد از یک هزار به ۳ هزار تومان افزایش یافت است.

این رویکرد که بدون اطلاع قبلی و حتی با اظهار بی اطلاعی شخص رئیس دولت دوازدهم از زمان دقیق اجرای آن انجام شد، اعتراضاتی برای کشور به همراه داشت که قطعا خالی از هزینه نبود.

برهمین اساس با درس گرفتن از تجربه ۶ سال گذشته درباره افزایش قیمت بنزین، مجلس شورای اسلامی، دولت چهاردهم، وزارتخانه‌های مربوطه و سایر ارکان حاکمیت به اتخاذ تصمیم عقلانی همراه با اقناع افکار عمومی تاکید دارند.

پیش از این هم فاطمه مهاجرانی سخنگوی دولت در تاریخ ۲۱ آبان ماه امسال، در حاشیه جلسه هیات دولت درباره احتمال سه نرخی شدن قیمت بنزین به این موضوع تاکید کرد که نرخ سهمیه‌ای ۶۰ و ۱۰۰ لیتری تغییری نخواهد کرد و هر تصمیمی برای افزایش قیمت بنزین مربوط به سهمیه مناطق آزاد، خودروهای لوکس و سهمیه‌های دولتی است. چرا که دولت موظف است با تصمیم دقیق، جلوی قاچاق سوخت را گرفته و از هدررفت سرمایه ملی جلوگیری کند.

بر این اساس، درباره تغییر قیمت بنزین گفته می‌شود ساختار سهمیه‌بندی بنزین برای خودروهای شخصی تغییر اساسی نخواهد کرد و بنزین سهمیه ای(یارانه‌ای) به میزان ۶۰ لیتر در ماه با قیمت ۱۵۰۰ تومان برای هر لیترباقی خواهد ماند و بنزین نیمه یارانه‌ای به میزان ۱۰۰ لیتر با قیمت ۳ هزار تومان برای هر لیتر خواهد بود.

اما قرار است نرخ سومی با عنوان بنزین غیرسهمیه‌ای با قیمت جدید در نظر گرفته شود تا عموم مردم بعد از استفاده از سهمیه ۶۰ لیتری و ۱۰۰ لیتری، از بنزین غیرسهمیه با نرخ آزاد استفاده کنند.

محسن پاک‌نژاد وزیر نفت هم پیش تر در آبان ماه امسال در صحن علنی مجلس شورای اسلامی درباره احتمال افزایش قیمت یا اصلاح سهمیه سوخت تاکید کرد که در هر برنامه‌ای که بخواهد حتی بعدها اجرا شود، موضوع باید مورد بررسی کارشناسی قرار گیرد؛ اما فعلاً تغییر در میزان سهمیه‌ها و قیمت سهمیه در کارت‌های شخصی مطرح نیست.

وزیر نفت ضمن رد نکردن کلیت بحث‌های کارشناسی در این زمینه گفت: نمی‌خواهم بگویم هیچ بررسی‌ وجود ندارد؛ گروه‌های کارشناسی مختلفی درحال مطالعه و جمع‌بندی نظرات خبرگان فن هستند. این بررسی‌ها با هماهنگی و تعامل میان وزارت نفت، سایر دستگاه‌های دولتی و مجلس شورای اسلامی در حال انجام است.

این را هم باید درنظر گرفت که طبق گفته برخی از مسوولان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی، روزانه حدود ۲۰ تا ۲۵ میلیون لیتر سوخت قاچاق می‌شود که ۹۰ درصد آن نفت‌ گاز و ۱۰ درصد بنزین است. این سوخت‌ها از سراسر کشور جمع‌آوری شده و از طریق شبکه‌ای منظم به مرزهای شرقی، جنوب‌شرقی و جنوب کشور منتقل می‌شوند و در نهایت از کشور خارج می‌شوند.

با این حال درباره نحوه سازوکاری که برای اقدام دولت در خصوص افزایش یا تغییر نرخ بنزین باید مدنظر قرار دهد و راهکارهای مبارزه با قاچاق سوخت، با برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی گفت‌و گو شده که در ادامه می‌خوانید.

برای تغییر قیمت بنزین باید همه جوانب آن را به درستی درنظر گرفت

فتح الله توسلی اظهار کرد: در اینکه قیمت بنزین در کشور ما بسیار پایین است هیچ شکی نیست، به نحوی که به عنوان مثال قیمت یک بطری آب ۳۵۰ تا ۴۰۰ سی سی که کمتر از نیم لیتر است، ۱۰ هزار تومان فروخته می‌شود و همین بطری آب در برخی از مکان‌ها و تردد مسافران ممکن است بیشتر هم بشود. ولی قیمت یک لیتر بنزین که به سختی تولید و پالایش می‌شود، ۱۵۰۰ یا حداکثر ۳ هزار تومان به فروش می‌رسد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه قیمت فعلی بنزین نشان می‌دهد که باید تعادلی در جهت تامین هزینه‌های تولید، استخراج و پالایش نفت با قیمت‌گذاری برای بنزین ایجاد شود، افزود: رسیدن به تعادل قیمتی سبب خواهد شد تا وزارت نفت بخشی از درآمد را برای ایجاد پالایشگاه‌های جدید سرمایه‌گذاری کند. اما نکته اینجاست که تغییر قیمت بنزین را باید به چه نحوی مدیریت کرد.

نماینده مردم کبودرآهنگ در مجلس شورای اسلامی با ذکر مثالی در این زمینه و اشاره به حذف ارز ترجیحی گفت: به عنوان نمونه قرار بود ارز ترجیحی با این شرط حذف شود که کالاهای اساسی به قیمت شهریورماه ۱۴۰۱ حفظ شوند. اما از آنجا که این موضوع محقق نشد، قیمت‌ها به شدت افزایش پیدا کرد و سفره‌های مردم کوچکتر و مشکلاتی برای معیشت مردم ایجاد شد.

باید تبعات افزایش قیمت بنزین در قیمت سایر کالاها سنجیده شود

وی تاکید کرد: موضوع بنزین به عنوان سوخت خودرو شاید خیلی دارای اهمیت نباشد اما تاثیرات بعدی آن بسیار مهم است. چرا که وقتی قیمت بنزین افزایش پیدا می‌کند، هزینه حمل و نقل هم افزایش خواهد یافت و در نتیجه قیمت سایر کالاها افزایش خواهد یافت. بر همین اساس در موضوع تغییر قیمت بنزین باید همه جوانب آن را به درستی سنجیده شود.

توسلی درباره سازوکاری که باید دولت در تغییر قیمت بنزین لحاظ کند، توضیح داد: به عنوان مثال دولت باید اعلام کند که تمام خودروهای دولتی باید از بنزین آزاد استفاده کنند و همچنین به فردی که چند خودرو دارد، فقط به میزان یک خودرو بنزین یارانه‌ای تعلیق بگیرد که چنین رویه‌ای سبب خواهد شد بخش قابل توجهی از مصرف در کشور کاهش داده شده و مصرف بنزین به تعادل برسد.

وی اضافه کرد: اما برای خودروهای حمل و نقل عمومی مانند تاکسی تا مدت زمان نامشخصی، بنزین یا گازوئیل یارانه‌ای به آنها تعلق بگیرد تا حمل و نقل عمومی دچار مشکل نشود. به عبارتی نباید تغییر قیمت بنزین از مردم شروع کرد.

این نماینده مجلس افزود: پس از اینکه از این روش جواب مثبت گرفته شد، می‌توان با اقناع مردم، شرایط واقعی نه یک شبه را در حوزه بنزین برای مردم تبیین کرد؛ اگر نتیجه خوبی در این زمینه محقق شد، همراه با نظارت، تغییر لازم را درباره سوخت اعمال شود. در غیر این صورت موضوع افزایش یا تغییر قیمت سوخت موفق نخواهد بود.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به موضوع قاچاق سوخت گفت: روزانه حدود ۲۰ میلیون لیتر سوخت در کشور قاچاق می‌شود در حالی که با نظارت دقیق و هوشمند می‌توان جلوی قاچاق سوخت را گرفت تا علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع، ناترازی در میزان تولید سوخت را کاهش داد.

اقناع مردم درباره تغییر قیمت بنزین در اولویت کاری همه دستگاه‌ها قرار بگیرد

همچنین عبدالعلی رحیمی مظفری در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا گفت: در حوزه بنزین باید ابتدا مردم را توجیه کنیم که ارزان بودن بنزین چه محاسن و چه معایبی دارد و اصلاح قیمت آن هم نه به صورت یکباره بله به صورت پله‌ای، سطح بندی، سهیمه‌ای و غیره چه مزایا و منفعتی برای مردم خواهد داشت.

رئیس مرکز امور نمایندگان مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه تا زمانی که مردم به صورت کامل درباره بنزین توجیه نشوند، امکان تغییر در این حوزه وجود ندارد، تصریح کرد: حتی اگر اتفاقی هم رخ ندهد، سبب کاهش اعتماد عمومی مردم خواهد شد. چرا که کاهش این اعتماد با برخی از شعارهایی که پیش از این اعلام شده، در تعارض خواهد بود.

عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس در دوره یازدهم با بیان اینکه مردم ایران فهمیده هستند و وقتی مسائل برای آنها تبیین شود، شرایط را می‌پذیرند، گفت: شرایط اقتصادی، سرمایه اجتماعی، تهدیدهایی که خارج از کشور علیه ایران اعمال می‌شود باید برای تغییر قیمت بنزین درنظر گرفت و بسترسازی لازم را برای هرتصمیمی مدنظر قرار داد. بر همین اساس باید برای این حوزه صحبت و اقناع سازی لازم را انجام داد. اما اگر یک شبه تصمیمی گرفته شود و فردا آن را اجرایی کنیم، نتیجه آن کاهش سرمایه اجتماعی است.

سامانه مترینگ عاملی مهم برای مدیریت لحظه ای و شفافیت مالی در حوزه انرژی است

رحیمی مظفری در ادامه بر موضوع پالایش لحظه‌ای وضعیت انرژی از زمان استخراج، تولید، انتقال تا مصرف در بخش داخلی و خارجی اشاره کرد و یادآور شد: برای این موضوع سامانه مترینگ کمک شایانی خواهد کرد و اجرای این برنامه سبب می شود علاوه بر مدیریت لحظه ای، شفافیت مالی هم برای حوزه انرژی لحاظ کنیم.

رئیس مرکز امور نمایندگان مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: البته سازمان برنامه بودجه با همکاری وزارت نفت موضوع سامانه مترینگ را در دستور کار دارد که تجهیز حدود ۵۹۰ نقطه به میترینگ در اولویت است که ۲۳۰ نقطه از کل این نقاط در شرکت ملی پخش ثبت شده است.

عضو هیات رئیسه کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم خاطرنشان کرد: بر اساس بند «پ» ماده ۴۴ برنامه هفتم توسعه، وزارت نفت موظف به نصب سیستم‌های میترینگ جرمی و ایجاد سامانه مدیریت هوشمند انرژی در زنجیره تولید، انتقال و توزیع نفت خام، گاز و فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی کشور شده است که در صورت اجرای کامل آن، سبب جلوگیری از قاچاق سوخت و شفاف سازی در این حوزه خواهد شد.

دولت چهاردهم از ابتدای فعالیت خود موضوع رفع ناترازی در حوزه انرژی و لزوم جلوگیری از هدر رفت منابع کشور و قاچاق سوخت را به وسیله بهینه سازی در مصرف و ابرازهای هوشمند در مبارزه با قاچاق سوخت را در دستورکار قرار داده است و در این زمان که زمزمه‌های احتمال تغییر در قیمت سوخت به ویژه بنزین به گوش می‌رسد، باید منتظر بود تا دید دولت با همکاری مجلس شورای اسلامی و سایر وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط، چگونه با اتخاذ تصمیم دقیق و هوشمندانه، از هر گونه نگرانی و تورم در کالاها به واسطه تغییر در قیمت بنزین جلوگیری خواهد کرد.