هزینه میلیونی فقط برای یک کد؛ مستاجران در تله مشاوران املاک
صدور کد رهگیری اگرچه بخشی از خدمات بنگاه‌ها و کاملاً رایگان است اما برخی از مشاوران املاک هزینه‌های چند میلیونی از مستاجران دریافت می‌کنند
به گزارش قیمت ۳۶۰، کد رهگیری که در ابتدا با هدف قانونی‌سازی معاملات ملکی و پیشگیری از تخلفات طراحی شده بود، این روزها برای مستاجران به یکی از پرهزینه‌ترین و پرچالش‌ترین مراحل اجاره خانه تبدیل شده است. کدی ۱۳ رقمی که باید به رایگان و به سادگی صادر شود، حالا به بهانه‌ای برای دریافت مبالغ اضافه توسط برخی بنگاه‌های املاک بدل شده است؛ هزینه‌هایی که اغلب بدون اطلاع دقیق مستاجران از جیب آن‌ها پرداخت می‌شود.
چرا کد رهگیری اهمیت دارد؟
کد رهگیری از حدود ۱۷ سال پیش به‌عنوان شناسه رسمی قراردادهای ملکی معرفی شد. هدف اصلی این ابزار، جلوگیری از فروش یک ملک به چند نفر، جلوگیری از جعل اسناد، و اطمینان از صحت معاملات بود. اما در سال‌های اخیر، اهمیت این کد به شکل جدیدی ظهور کرده است؛ به‌ویژه در ماجرای دریافت وام ودیعه مسکن. بانک‌ها شرط اصلی پرداخت وام را ارائه قرارداد رسمی با کد رهگیری می‌دانند. این در حالی است که سقف این وام‌ها به ۲۷۵ میلیون تومان در تهران و ۲۰۰ میلیون تومان در مراکز استان‌ها افزایش یافته است.
هزینه‌هایی که نباید وجود داشته باشند
به گفته داوود بیگی‌نژاد، نایب‌رئیس اتحادیه مشاوران املاک، صدور کد رهگیری باید بخشی از خدمات بنگاه‌ها و کاملاً رایگان باشد. اما در عمل، بسیاری از بنگاه‌داران با استفاده از عبارت‌هایی مبهم مانند «بر اساس تعرفه»، هزینه‌های اضافی چند میلیون تومانی را از مستاجران طلب می‌کنند. این مبالغ که گاهی دو تا سه برابر هزینه واقعی هستند، فشار مضاعفی را بر مستاجران که اغلب از اقشار آسیب‌پذیر جامعه‌اند، وارد می‌کند.
علت اصلی تخلف‌ها چیست؟
بخش بزرگی از این تخلف‌ها ناشی از کم‌اطلاعی مردم است. بسیاری نمی‌دانند که کد رهگیری رایگان است و صدور آن نباید مشمول هزینه جداگانه شود. بنگاه‌داران نیز از این ناآگاهی سوءاستفاده می‌کنند. از سوی دیگر، برخی موجران به دلایل مالی یا تمایل به عدم ثبت رسمی قراردادها، از همکاری برای ثبت کد رهگیری خودداری می‌کنند؛ مسئله‌ای که بنگاه‌ها را به سمت همکاری‌های پنهان و دریافت هزینه‌های غیرقانونی سوق داده است.
راه نجات مستاجران چیست؟
ثبت قراردادهای رسمی از طریق سامانه‌های آنلاین نظیر «سامانه خودنویس» یکی از راه‌حل‌های قانونی و بی‌هزینه برای دور زدن این بنگاه‌هاست. این سامانه‌ها امکان ثبت مستقیم قرارداد و دریافت کد رهگیری قانونی را بدون هزینه اضافی فراهم می‌کنند. اما متأسفانه آگاهی عمومی نسبت به این ابزارهای نوین هنوز پایین است و بسیاری از مردم از وجود یا نحوه استفاده از آن‌ها بی‌اطلاع هستند.
در حال حاضر شاهد نوعی تقابل آشکار میان قانون و واقعیت در بازار مسکن هستیم. قانونی که صدور رایگان و اجباری کد رهگیری را تضمین می‌کند، اما در میدان عمل توسط بسیاری از فعالان بازار نادیده گرفته می‌شود. نبود نظارت مؤثر و پیگیری جدی از سوی نهادهای نظارتی، موجب گسترش این تخلفات شده است و اعتماد عمومی به فرآیندهای ثبت رسمی را تضعیف کرده است.
