سهم بنزین از هزینه خانوار چقدر است؟
سهم هزینه به ۱.۹ درصد از حداقل دستمزد ماهانه رسیده است
به گزارش قیمت ۳۶۰، اگر سیاست تعدیل تدریجی که در دوره سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ اجرا می شد و قیمت بنزین به طور متوسط سالانه حدود ۳۲ درصد افزایش پیدا می‌کرد، در سال ۱۳۸۳ متوقف نمی‌شد و ادامه می‌یافت، قیمت بنزین در سال ۱۳۸۶ (زمان بحران سهمیه‌بندی) به حدود ۱۸۴ تومان می‌رسید (در مقابل قیمت ۱۰۰ تومان دستوری) و قیمت در سال ۱۳۸۹ (زمان هدفمندی) حدود ۴۲۳ تومان می‌شد (در مقابل قیمت ۴۰۰ تومان سهمیه‌ای).
همچنین قیمت بنزین در سال ۱۳۹۸ (زمان بحران دوم و اتفاقات تلخ آبان ۹۸) به حدود ۵ هزار و ۱۴۸ تومان می‌رسید (در مقابل دو نرخ ۱۵۰۰ تومان سهمیه و ۳ هزار تومان آزاد) و در نتیجه، اگر میزان رشد متوسط ۳۲ درصدی که در سال‌های ۱۳۷۳ تا ۱۳۸۳ اتفاق افتاد، تداوم می‌یافت، قیمت بنزین در سال ۱۴۰۵ به حدود ۳۵ هزار تومان می‌رسید.
در سناریوی دوم نیز دوره ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۴ را مبنا قرار دادیم. این دوره، شامل شوک سهمیه‌بندی و شوک هدفمندی بود و قیمت بنزین از ۱۰۰ تومان در سال ۱۳۸۶ به هزار تومان در سال ۱۳۹۴ رسید که رشد سالانه ۳۲ درصد را نشان می‌دهد. این سناریو، هزینه واقعی تثبیت قیمت بنزین را در فاصله سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ نشان می‌دهد.
قیمت در سال ۱۳۹۴ به هزار تومان رسیده بود. اگر سیاست‌گذار به جای تثبیت و انجماد قیمت در سطح هزار تومان، صرفاً همان روند تعدیل متوسط ۳۲ درصدی (که ترکیبی از تورم و واقعی‌سازی بود) را ادامه می‌داد؛ قیمت بنزین در سال ۱۳۹۵ به ۱۳۲۰ تومان می‌رسید. در سال ۱۳۹۶ قیمت به هزار و ۷۴۲ تومان می‌رسید و در سال ۱۳۹۷ نیز بنزین ۲ هزار و ۲۹۹ تومان می‌شد. در نهایت قیمت در سال ۱۳۹۸ (سال بحران آبان ۹۸) به ۳ هزار و ۳۵ تومان می‌رسد.
مطابق این سناریو، اگر میزان رشد متوسط ۳۲ درصدی که پس از اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۴ مشاهده شد، پس از آن نیز ادامه می‌یافت، قیمت بنزین در سال ۱۴۰۵ به ۲۱ هزار تومان می‌رسید.
سهم ناچیز بنزین از هزینه‌های خانوار
در سمت خانوار، بررسی سهم هزینه بنزین از حداقل دستمزد ماهانه، هسته اصلی این تله بنزینی را آشکار می‌سازد. اگر سبد مصرفی ثابت ۱۰۰ لیتر بنزین در ماه را به‌عنوان شاخص در نظر بگیریم، سهم آن از حداقل دستمزد در سال ۱۳۵۹ حدود ۴.۸ درصد بود.
این سهم در میانه دهه ۷۰ و در سال ۱۳۷۳، به دلیل تثبیت قیمت، به ارزان‌ترین حالت خود یعنی ۱.۴ درصد از حداقل دستمزد رسید. در ادامه با اجرای سیاست تعدیل، در سال ۱۳۸۳ این سهم به ۶.۶ درصد و در سال ۱۳۹۴ به اوج خود یعنی ۱۱.۸ درصد از حداقل دستمزد ماهانه بالغ شد که فشار واقعی‌تری بر مصرف‌کننده وارد می‌کرد.
اما امروز، در سال ۱۴۰۳، با وجود تورم شدید در سایر کالاها و انجماد قیمت بنزین، سهم هزینه همان ۱۰۰ لیتر بنزین (با احتساب نرخ ترکیبی سهمیه‌ای و آزاد که حدود ۲۱۰ هزار تومان می‌شود) به شدت سقوط کرده و به تنها ۱.۹ درصد از حداقل دستمزد ماهانه رسیده است.
