حکایت عجیـب جهـش قیمت سیگار/ رکورددار گرانی در چهار دهه

به گزارش قیمت ۳۶۰، در حالی‌که بسیاری از کالاهای مصرفی در طول دهه‌ها افزایش قیمت داشته‌اند، اما کمتر کالایی به اندازه سیگار توانسته بی‌سروصدا و بی‌توجه به اعتراضات اجتماعی، نرخ خود را از چند ریال به چند ده هزار تومان برساند. مروری بر تاریخچه قیمت سیگار از دهه ۱۳۶۰ تا ۱۴۰۴، تصویری گویا از تأثیر ترکیبی تورم، سیاست‌های مالیاتی و مدیریت واردات بر یک کالای مصرفی خاص را به نمایش می‌گذارد.

دهه ۶۰؛ وقتی پاکت سیگار ارزان‌تر از نان بود

در اوایل دهه ۱۳۶۰، قیمت یک پاکت سیگار بین ۱۰ تا ۱۵ تومان بود. «بهمن» و «زرین» برندهای داخلی محبوب بودند و دسترسی به برندهای خارجی بسیار محدود بود. در آن سال‌ها، سیگار نه‌تنها گران محسوب نمی‌شد، بلکه جزء ارزان‌ترین کالاهای مصرفی روزانه بود.

دهه ۷۰؛ آغاز دوران گرانی خزنده

در سال‌های نخست دهه ۱۳۷۰، قیمت سیگار به آرامی افزایش یافت. قیمت هر پاکت سیگار بین ۲۰ تا ۳۰ تومان در نوسان بود. اما داده‌های بانک مرکزی نشان می‌دهد که در سال ۱۳۷۳، هزینه سالانه سیگار برای خانوارها به‌طور متوسط به ۸,۶۱۸ تومان رسیده بود؛ رقمی که به معنای مصرف حدود ۷۲۰ تومان در ماه برای یک خانواده سیگاری بود.

دهه ۸۰؛ سیگار وارد دوران دو رقمی می‌شود

در آغاز دهه ۱۳۸۰، قیمت سیگار به‌شکل محسوس‌تری افزایش پیدا کرد. متوسط هزینه سالانه خانوار برای خرید سیگار به حدود ۲۲ هزار تومان رسید که به معنی میانگین مصرف ماهانه نزدیک به ۲,۰۰۰ تومان بود. سیگارهای خارجی به‌تدریج جای خود را در بازار باز کردند، اما هنوز واردات به‌شدت محدود بود و قیمت‌ها نسبتاً کنترل‌شده باقی ماند.

دهه ۹۰؛ دولت مالیات می‌گیرد، سیگار گران می‌شود

در این دهه، قیمت سیگار نه به‌خاطر تورم بلکه به‌واسطه مالیات و سیاست‌گذاری مستقیم دولت رو به افزایش گذاشت. در سال ۱۳۹۰، قیمت یک پاکت سیگار معمولی حدود ۳ تا ۵ هزار تومان بود. در سال ۱۳۹۵، این عدد به ۵ تا ۷ هزار تومان رسید. رشد سالانه قیمت سیگار در این بازه به‌طور میانگین بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بوده است.

۱۴۰۰؛ جهش ناگهانی، سیگار از کالای روزمره به کالای لوکس نزدیک می‌شود

در سال ۱۴۰۰، قیمت برخی برندهای سیگار افزایش ۴۲ درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کردند. پاکت سیگارهای برندهای داخلی بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان و برندهای خارجی مانند وینستون یا مارلبرو در بازه ۲۵ تا ۳۰ هزار تومان قرار گرفتند. عرضه رسمی و واردات تحت مجوز شرکت دخانیات ایران، تأثیر مهمی در تنظیم این قیمت‌ها داشت، اما بازار سیاه نیز در آن زمان در حال رشد بود.

۱۴۰۳؛ پله آخر جهش قیمتی؟

در سال ۱۴۰۳، با اجرایی شدن قانون جدید مالیات بر دخانیات، قیمت سیگار وارد فاز تازه‌ای شد. برندهای خارجی با افزایش مالیاتی تا ۵۰ درصد روبرو شدند. بر اساس گزارش تجارت‌نیوز، قیمت یک پاکت سیگار وینستون لایت به ۴۸ هزار تومان رسید و برندهای ایرانی نیز در بازه ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان قرار گرفتند. برخی فروشندگان از نایاب شدن برخی برندها به دلیل فشار واردات و احتکار گزارش دادند.

۱۴۰۴؛ پیش‌بینی ادامه روند صعودی

با توجه به لایحه بودجه ۱۴۰۴، دولت همچنان به افزایش مالیات بر دخانیات متعهد است. برآوردها نشان می‌دهد که قیمت سیگارهای پرمصرف ممکن است بیش از حال حاضر شود. در حال حاضر قیمت سیگار در محدوده ۳۰ تا ۱۱۰ هزار تومان قرار دارد. این افزایش قیمت در حالی اتفاق می‌افتد که هنوز سهم بزرگی از بازار در اختیار فروشندگان غیررسمی و قاچاقچیان است.

سیگار، سود دولت یا تهدید سلامت؟

نکته مهم در این روند این است که دولت همواره از سیگار به‌عنوان یک منبع درآمد مالیاتی یاد کرده، اما در مقابل، سازمان‌های سلامت نسبت به افزایش بیماری‌های قلبی و ریوی هشدار داده‌اند. در سال ۱۴۰۲، وزارت بهداشت اعلام کرد که مصرف دخانیات عامل مستقیم بیش از ۷۰ هزار مرگ زودرس در سال بوده است.