آمار تکان دهنده درباره بیمه‌شدگان تامین اجتماعی
آمارهای تکان دهنده نشان می دهد که بازنشستگی قبل از موعود از بازنشستگی موعد پیشی گرفته است
آمار بازنشستگان پیش از موعد از ۱۴ درصد در سال ۹۱ به ۵۲ درصد در پایان سال ۱۴۰۱ رسیده است.
مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی افزود: مجموع تعداد بازنشستگان کل کشور در پایان سال ۱۴۰۱ معادل ۲ میلیون ۶۲۳ هزار و ۲۸۷ نفر بود که از این تعداد ۵۵۰ هزار و ۴۵۰ نفر بازنشسته پیش از موعد در مشاغل سخت و زیان‌آور بودند و در مجموع حدود ۲۱ درصد از مجموع بازنشستگان را تشکیل می‌دهند.
رخشانی مقدم یادآور شد: مشاغل سخت و زیان آور به کارهایی گفته می شود که در آنها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیر استاندارد است و در اثر اشتغال کارگر در آن کار یا آن محل، تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت های طبیعی جسمی و روانی در او ایجاد می‌شود.
وی ادامه داد: نتیجه کار کردن در چنین شرایطی ایجاد بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن است؛ البته می‌توان با به کارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی و … صفت سخت و زیان‌آور آن مشاغل را کاهش داده یا حذف کرد.
وی ادامه داد: در گروه ب، مشاغلی قرار می گیرند که ماهیت آنها سخت و زیان‌آور است و با به کارگیری تمهیدات بهداشتی، ایمنی و تدابیر فنی اگرچه صفت سخت و زیان‌آور قابل کاهش است، ولی همچنان شرایط سخت و زیان‌آوری آنها حفظ می‌شود.
رخشانی مقدم در پاسخ به اینکه گفته شده که تعداد درخواست‌ها و بازنشستگی‌های برقرار شده در مشاغل سخت و و زیان‌آور مغایر اهداف و نیات اصلی تصویب قانون است و سهمی عمده در ناترازی منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی دارد، تصریح کرد: اهداف قانونگذار از تصویب قانون بازنشستگی سخت و زیان‌آور، مواردی مانند حفظ حقوق کارگران، صیانت از نیروی‌کار، سالم‌سازی محیط کار، اشتغال‌زایی و رونق تولید است.
وی ادامه داد: بر اساس قانون کارفرمایان کارگاه‌هایی که مشاغل آنها به عنوان سخت و زیان‌آور شناخته شده است، مکلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی کمیته‌های سخت و زیان‌آور نسبت به ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط‌کار اقدام کنند.
مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی یادآور شد: هرچند در قانون برای کاهش و یا حذف صفت سخت و زیان‌آور و همچنین ایمن سازی و بهسازی محیط‌کار تدابیر لازم پیش بینی شده اما به دلیل نبود ضمانت اجرایی، تکالیف تعیین شده توسط مراجع ذیربط به صورت جامع و کامل محقق نشده است.
وی افزود: از سوی دیگر وجود اشکالاتی در زمینه تایید سختی‌کار مشاغل در کمیته های استانی و همچنین مبالغ ناچیز هزینه‌های پیش‌بینی شده مقرر در قانون برای کارفرما، باعث شده است رفع صفت سخت و زیان‌آور مشاغل توسط کارفرمایان عملا مغفول واقع شود.
رخشانی مقدم ادامه داد: علاوه بر این، دلایلی چون سنوات بیمه‌پردازی کمتر، دریافت مستمری در مدت زمان طولانی‌تر با مبالغ مستمری و مزایای بالاتر، موجب بروز چالش‌هایی در مدیریت منابع و مصارف سازمان تامین اجتماعی و به تبع آن تغییراتی در نسبت پشتیبانی این سازمان به عنوان بزرگترین سازمان بین‌النسلی بیمه‌گر کشور خواهد شد.
مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی در پاسخ به اینکه وضعیت فعلی به گونه‌ای است که سن بازنشستگی در مواردی به حدود چهل سال و کمتر رسیده و گاهی نیروی کار در اوج تجربه، مهارت و تخصص از بازار کار خارج می‌شود، گفت: سن بازنشستگی به‌عنوان یکی از شاخص‌های پارامتریک در محاسبات بیمه‌ای، در بسیاری از کشورها متناسب با سن امید زندگی افزایش یافته است.
رخشانی مقدم ادامه داد: با این وجود، در ایران به رغم افزایش امید به زندگی، سن بازنشستگی کماکان بدون تغییر باقی مانده و حتی به دلیل تصویب قوانین بازنشستگی پیش از موعد از جمله قانون مشاغل سخت و زیان‌آور، سن بازنشستگی موثر هم کاهش یافته است.
وی اظهار داشت: میانگین سن بازنشستگان مشاغل سخت و زیان‌آور در پایان سال ۱۴۰۱، معادل ۴۹.۷ سال بود که متاسفانه درصدی از این آمار متعلق به افراد ۳۵ تا ۳۹ سال نیز است؛ بنابراین محاسبه نشدن سن مقرر برای اجرای این قانون، منجر به بازنشستگی برخی متقاضیان در سنین پایین و به دنبال آن اشتغال مجدد آنها بعد از بازنشستگی به طور غیر رسمی می‌شود که این امر کاهش فرصت اشتغال برای جوانان را نیز در پی دارد.
رخشانی مقدم با ارایه راهکارهایی برای کاهش تبعات ناشی از اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور چیست گفت: ارتقای سطح سلامتی بیمه‌شدگان با توجه به نقش موثر آنها در توسعه اقتصادی و افزایش بهره‌وری از درجه اهمیت بالایی در سازمان تامین اجتماعی برخوردار است و باید از همه ظرفیت‌های قانونی موجود در این زمینه استفاده کرد.
مدیرکل مستمری‌های سازمان تامین اجتماعی ادامه داد: فراهم نکردن تمهیدات ایمنی و بهداشتی جهت سالم‌سازی محیط کار و اعطای سنوات ارفاقی بدون اعمال حداقل شرط سنی، در بلندمدت علاوه بر فرسودگی جسمی و روحی کارگر، کارفرما را نیز با مشکلات عدیده‌ای از جمله خروج زودهنگام نیروی‌کار مجرب از چرخه تولید مواجه می کند و بنابراین انجام اصلاحات پارامتریک در قانون و آیین‌نامه اجرایی برای رسیدن به اهداف قانونگذار ضروری است.
چندی پیش میرهاشم موسوی مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی با انتقاد از تعداد درخواست‌ها و بازنشستگی‌های برقرار شده در مشاغل سخت و زیان‌آور، گفته بود که این امر سهم عمده‌ای در ناترازی منابع و مصارف سازمان تامین‌اجتماعی به‌عنوان یک سازمان بیمه‌ای بین نسلی دارد و وضعیت فعلی به گونه‌ای است که سن بازنشستگی در مواردی به حدود چهل سال و کمتر رسیده و گاهی نیروی کار در اوج تجربه، مهارت و تخصص از بازار کار خارج می‌شود و هزینه حمایت از این افراد به سایر بیمه‌شدگان ذی‌نفع سازمان تأمین‌اجتماعی تحمیل می‌شود.
موسوی تاکید کرده بود که این افراد که با استفاده از قانون مشاغل سخت و زیان‌آور و ظاهراً به سبب فرسودگی جسمی و روحی ناشی از این مشاغل از فهرست بیمه‌پردازان خارج می‌شوند در عمل از بازار کار خارج نمی‌شوند که جا برای نیروهای جدید باز شود بلکه جذب بخش‌های غیررسمی بازار می‌شوند.
