آشنایی با توکنومیک (Tokenomic) اصطلاح رایج ارزهای دیجیتال

قیمت ۳۶۰- توکنومیکس، مخفف Token Economics یا اقتصاد توکنی، علمی است که مؤلفه‌های ارزشمند بودن یک دارایی رمزارزی را بررسی می‌کند. مهم‌ترین این مؤلفه‌ها عبارتند از: عرضه، نرخ تورم، توزیع، کاربرد و دسترسی.

پروژه‌های ارز دیجیتال معمولاً جزئیات زیادی را درباره فلسفه مدل توکنومیک خود، برای متقاعد کردن سرمایه‌گذاران بالقوه، ارائه می‌دهند. توکنومیک پروژه‌های مختلف در مورد موضوعاتی مانند برنامه زمان‌بندی صدور توکن‌ها، موارد استفاده و مشوق‌های استیکینگ متفاوت است، اما هدف کلی Tokenomic ایجاد یک نتیجه مطلوب برای اکثر دارندگان توکن است.

از آنجایی که بیت کوین اولین ارز دیجیتال معرفی‌شده است، وایت پیپر آن می‌تواند راهنمای خوبی برای بحث توکنومیک باشد. مدل Tokenomic ساده بیت کوین به سه مؤلفه اصلی تقسیم می‌شود: عرضه، توزیع و کاربرد.

عرضه

حداکثر عرضه بیت کوین برابر با ۲۱ میلیون واحد در نظر گرفته شده است. در این اکوسیستم، ماینرها کوین‌های تازه ضرب‌شده را به عنوان پاداشی برای تولید بلاک‌های تراکنش دریافت می‌کنند، در حالی که کاربران کسری از مبلغ انتقال خود را به عنوان کارمزد شبکه می‌پردازند. این کارمزدها از ثبت تراکنش‌های اسپم جلوگیری می‌کنند و منبع درآمد اضافی برای ماینرها محسوب می‌شوند.

توزیع

توزیع بیت کوین از یک برنامه زمان‌بندی قابل پیش‌بینی و مبتنی بر کد پیروی می‌کند. ماینرها تقریباً هر ۱۰ دقیقه یک بار با هر بلاک تازه استخراج‌شده، کوین‌های جدید را دریافت می‌کنند، در حالی که هر ۲۱۰ هزار بلاک یک بار (تقریباً چهار سال) پاداش آنها به نصف کاهش می‌یابد (هاوینگ). برخلاف اتریوم و بسیاری از رمزارزهای دیگر، هیچ پیش‌استخراج یا پیش‌فروشی برای مشارکت‌کنندگان اولیه انجام نشد و هر بیت کوینی که امروزه وجود دارد، استخراج شده است.

پس از رویدادهای هاوینگ موفقیت‌آمیزی که شاهد کاهش پاداش بلاک بیت کوین از ۵۰ واحد BTC اولیه به ۶٫۲۵ واحد ‌BTC فعلی بودیم، تعداد بیت کوین‌های جدید اضافه‌شده به گردش همچنان رو به کاهش است. با توجه به مفهوم هاوینگ، انتظار می‌رود که تعداد بیت کوین‌های در گردش تا حدود سال ۲۱۴۰ به حداکثر عرضه ۲۱ میلیونی خود برسد. این کمیابی، بیت‌ کوین را برای سرمایه‌گذاران جذاب می‌کند و یک محرک حیاتی برای رشد ارزش آن در طول زمان بوده است.

کاربرد

وایت پیپر بیت کوین بیان می‌کند که این ارز دیجیتال، یک پول نقد دیجیتالی همتابه‌همتا است. از آنجایی که این رمزارز ساختار رسمی حاکمیتی ندارد و توسعه آن عمدتاً مبتنی بر جامعه و غیرمتمرکز است، توان عملیاتی تراکنش آن هنوز برای پاسخگویی به این کاربرد تکامل نیافته است. در عوض، رفتار کاربران با این ارز دیجیتال بیشتر شبیه یک ابزار حفظ ارزش مقاوم در برابر سانسور و تورم است تا یک ارز. با این حال، بسیاری بر این باورند که توسعه و پذیرش غیرمتمرکز و طبیعی بیت کوین، به ناچار آن را به یک پول نقد دیجیتال تبدیل خواهد کرد.

چرا توکنومیک مهم است؟

می‌توان گفت که Tokenomic نقش تعیین‌کننده‌ای در موفقیت یا شکست یک پروژه ارز دیجیتال دارد؛ چراکه می‌تواند به درک سرمایه‌گذار از ارزش بازار یک ارز دیجیتال کمک کند. به عنوان مثال، ایده کمیاب بودن یک دارایی دیجیتال توسط بسیاری از سرمایه‌گذاران باتجربه تأیید می‌شود.

بسیاری از سرمایه‌گذاران، توکنومیک را یکی از مهم‌ترین فاکتورها هنگام ارزیابی یک پروژه رمزارزی می‌دانند. پروژه‌ای با ساختار Tokenomic شکست‌خورده، حتی اگر دارای خلاقانه‌ترین محصول یا تیم توسعه‌دهنده هم باشد، ممکن است در جذب کاربران موفق عمل نکند. در کل، با بررسی دقیق ویژگی‌های مختلف مدل توکنومیک یک پروژه، می‌توان تشخیص داد که آیا آن پروژه ارز دیجیتال موفق خواهد شد یا خیر.

ویژگی‌های اصلی ساختار Tokenomic یک توکن

ایده اصلی در پشت ایجاد یک توکن این است که برای اکثر دارندگان ارزش ایجاد کند. ایجاد تعادل کامل بین ویژگی‌های مختلف فهرست‌شده در زیر، دستیابی به یک نتیجه مطلوب را برای پروژه‌ها آسان‌تر می‌کند.

ویژگی اول: عرضه توکن

اکثر ارزهای دیجیتال «حداکثر عرضه» دارند که به محدودیت تعداد کوین‌‌ها یا توکن‌هایی اشاره می‌کند که در بازار وجود خواهند داشت. عوامل زیادی، از جمله محصولات و اهداف پروژه، حداکثر عرضه توکن را تعیین می‌کنند. به عنوان مثال، پروژه‌های بلاکچین لایه اول که عملکرد قراردادهای هوشمند را ارائه می‌کنند، اغلب یک منبع نسبتاً بزرگ را در نظر می‌گیرند تا برای موارد مختلف استفاده در اکوسیستم، مانند استیکینگ، کافی باشد.

سرمایه‌گذاران می‌توانند با مقایسه حداکثر عرضه و عرضه در گردش یک توکن، به سرعت متوجه شوند که آیا آن توکن ارزش نگهداری دارد یا خیر. در حالت کلی، یک توکن با حداکثر عرضه بالا و عرضه کم در گردش، یک گزینه مطلوب در نظر گرفته نمی‌شود؛ چراکه انتشار توکن‌های جدید در طول زمان می‌تواند افت ارزش آن را به همراه داشته باشد.

ویژگی دوم: کاربرد توکن

کاربردهای بیان‌شده برای یک توکن، کمک زیادی به حفظ و افزایش ارزش آن در بازار می‌کند. برخی از کاربردهای استاندارد توکن‌ها عبارتند از: دسترسی به مزایای انحصاری در پلتفرم (کارمزدهای معاملاتی کمتر، تخفیف در خرید، شرکت در فروش توکن‌های جدید و غیره)، پاداش‌دهی به ماینرها یا اعتبارسنج‌ها در ازای حفظ امنیت و تأیید تراکنش‌ها در بلاکچین، پرداخت هزینه انتقال دارایی‌ها بین آدرس‌های مختلف، امکان مشارکت در مدیریت پروتکل با رأی دادن به تصمیمات مهم، پاداش دادن به کاربران فعال و سپرده‌گذاران جدید از طریق یک برنامه استخراج نقدینگی و موارد دیگر.

این موارد استفاده می‌توانند تقاضا برای یک دارایی و در نتیجه، قیمت آن را افزایش دهند.

ویژگی سوم: توزیع توکن

این ویژگی بر نحوه توزیع عرضه توکن بین سهامداران مختلف تمرکز دارد. اکثر پروژه‌های ارز دیجیتال در دسته توکن‌های از پیش استخراج‌شده قرار می‌گیرند. به این صورت که، تیم بنیانگذار بخشی از توکن‌ها را ایجاد می‌کند و آن را به سرمایه‌گذاران اولیه (معمولاً شرکت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر) می‌فروشد تا برای ساخت محصول بودجه جمع‌آوری کنند. ارزهای دیجیتال محبوبی همچون اتریوم (ETH)، بایننس کوین (BNB) و سولانا (SOL)، مثال‌های خوبی برای توکن‌های از پیش استخراج‌شده هستند.

سرمایه‌گذارانی که در توکن‌های از پیش استخراج‌شده سرمایه‌گذاری می‌کنند، باید مراقب توزیع توکن در بین دارندگان مختلف باشند. اگر این دارندگان بخواهند از موقعیت خود خارج شوند و توکن‌های خود را بفروشند، این کار می‌تواند منجر به یک روند نزولی برای ارزش توکن شود.

همین اصل در مورد توکن‌های اختصاص‌یافته به تیم پروژه نیز صدق می‌کند. سرمایه‌گذاران اغلب توکن‌هایی را در اولویت قرار می‌دهند که تیم اصلی، بخش متوسطی از کل عرضه را دریافت می‌کند و یک برنامه زمان‌بندی طولانی‌مدت و شفاف برای توزیع دارایی‌های تخصیص‌یافته دارد.